suy nghĩ lệch lạc

Nhiều người cho rằng Cao Thai Hà đang có suy nghĩ lệch lạc, không phân biệt được tình phụ t.ử thiêng liêng và đó là một mong muốn hết sức đ.iên rồ, b.ệnh hoạn. Sau đó, đích thân Cao Thái Hà phải 2 lần lên tiếng phân trần sự việc. Cô khẳng định cli.p phỏng vấn đã Suy ngẫm quá mức về bản thân - Khi việc hiểu chính mình trở nên lệch lạc. suy nghĩ tiêu cực ở trên có thể lặp đi lặp lại rất nhiều lần mà cá nhân khó kiểm soát được. Đây là trạng thái ngẫm đi ngẫm lại (rumination) mà một người có thói quen siêu phản chiếu có Bạn có biết rằng, cách suy nghĩ cũng có ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất của bạn? Suy nghĩ theo hướng tích cực và lạc quan sẽ mang đến cho bạn một nội tâm an hòa và cơ thể tràn trề sức sống. Nhưng nếu cứ suy nghĩ lệch lạc sẽ khiến cho Đó là suy nghĩ sai lầm lệch lạc cổ hủ, có những trường hợp đã đến được với nhau vượt qua rào cản giới tính. Vậy đâu là bí quyết của họ thì bạn nhắn ngay qua zalo tôi chỉ cách cho nhé zalo.me/0359582928 Suy nghĩ về 'Chủ nghĩa dân tộc trên thế giới hiện nay, vấn đề đặt ra cho Việt Nam' Tất cả những lệch lạc ấy có thể dẫn đến sự suy yếu, thậm chí là đổ vỡ của một quốc gia - dân tộc hay một nhà nước đa quốc gia, dân tộc, phá vỡ tình đoàn kết quốc tế mematikan alat alat listrik yang sedang tidak dipergunakan merupakan. Tính từ Ít dùng lệch, không ngay ngắn, không cân bức tranh treo lệch lạc đội mũ lệch lạc sai lệch, không đúng cái nhìn lệch lạc tư tưởng lệch lạc suy nghĩ lệch lạc Đồng nghĩa méo mó, sai lệch Trái nghĩa đúng đắn tác giả Tìm thêm với NHÀ TÀI TRỢ Bạn có biết suy nghĩ cũng ảnh hưởng tới sức khỏe tinh thần và thể chất của bạn? Suy nghĩ theo hướng tích cực và lạc quan sẽ mang đến cho bạn một nội tâm an hòa và cơ thể tràn trề sức sống. Nhưng suy nghĩ lệch lạc lại khiến bạn có cái nhìn tiêu cực về bản thân và những người xung quanh. Vậy, làm sao để nhận biết những suy nghĩ lệch lạc ấy? Dưới đây là 15 lối suy nghĩ lệch lạc được giải thích trong cuốn sách “Thoughts and Feelings Taking Control of Your Moods and Your Life” tạm dịch Suy nghĩ và cảm xúc Làm chủ tâm trạng và cuộc sống của bạn do các tác giả Matthew McKay PhD, Martha Davis PhD, và Patrick Fanning nghiên cứu và trình bày. Sàng lọc Bạn tập trung vào các chi tiết tiêu cực và phóng đại chúng lên, cùng lúc đó bỏ ra ngoài mọi khía cạnh tích cực của sự việc. Một chi tiết đơn lẻ có thể được chọn ra, và rồi toàn bộ sự việc sẽ mang màu sắc của chi tiết đó. Khi bạn tách riêng những điều tiêu cực khỏi bối cảnh, bạn sẽ khiến chúng lớn hơn và tồi tệ hơn so với thực tế. Suy nghĩ phân cực Mọi thứ đều đen hay trắng, tốt hay xấu; bạn phải là người hoàn hảo, nếu không thì là thất bại… không có vị trí ở giữa, không có sự trung dung. Khái quát hóa Bạn đi đến kết luận chung dựa trên một sự kiện đơn lẻ hoặc một ít chứng cứ. Nếu điều gì xấu xảy ra một lần, bạn sẽ cho rằng nó lại tiếp tục nhiều lần xảy ra. “Luôn luôn” và “không bao giờ” là những dấu hiệu cho thấy bạn đang suy nghĩ theo lối này. Kiểu suy nghĩ vội vàng có thể đưa đến một cuộc sống bị hạn chế, bởi bạn tránh các thất bại trong tương lai chỉ dựa trên một sự việc, sự kiện đơn lẻ. Đọc trước suy nghĩ Không cần mọi người lên tiếng, bạn đã biết họ đang có cảm giác gì và lý do tại sao họ lại hành động theo cách đó. Đặc biệt, bạn có khả năng tiên đoán mọi người có cảm nhận như thế nào về bạn. Việc đọc trước suy nghĩ phụ thuộc vào một quá trình gọi là “phép chiếu”. Bạn tưởng tượng rằng mọi người cũng cảm nhận và phản ứng với mọi thứ giống như bạn. Vì vậy, bạn không quan sát hay lắng nghe đủ cẩn thận và không nhận ra rằng họ thực sự có khác biệt. Những người đọc trước suy nghĩ sẽ đi đến các kết luận chủ quan, nhưng lại không kiểm tra xem liệu điều đó có đúng với những người khác hay không. Biến mọi thứ thành hiểm họa Bạn kì vọng thảm họa sẽ xảy ra. Bạn chú ý hoặc nghe về một vấn đề và rồi bắt đầu nghĩ “điều gì sẽ xảy ra nếu…” Điều gì sẽ xảy ra nếu bi kịch ập đến? Điều gì sẽ xảy ra nếu chuyện tồi tệ đến với tôi?… Riêng tư hóa Nghĩ rằng những điều mọi người làm hoặc nói đều là một loại phản ứng nào đó đối với bạn. Bạn cũng so sánh bản thân mình với những người khác và cố xác định xem ai thông minh hơn, ai ưa nhìn hơn, Nhầm lẫn về khả năng kiểm soát Nếu bạn cảm thấy mình bị kiểm soát quá nhiều bởi các yếu tố bên ngoài, bạn sẽ nhìn nhận bản thân là bất lực, nạn nhân của số phận. Ngược lại, nếu bạn đặt cho mình quá nhiều sự kiểm soát, bạn có xu hướng trách nhiệm cho nỗi đau và hạnh phúc của mọi người xung quanh. Nhầm lẫn về sự công bằng Bạn cảm thấy bực bội vì cho rằng mình biết thế nào là công bằng, nhưng những người khác lại không đồng ý với bạn, hay không hành xử giống như quan điểm “công bằng” của bạn. Đổ lỗi Bạn cho rằng người khác phải chịu trách nhiệm cho những đau khổ của bạn, hoặc ngược lại, đổ lỗi cho bản thân về mọi vấn đề. Thông thường, đổ lỗi là hành động khiến người khác phải chịu trách nhiệm cho những lựa chọn và quyết định của cá nhân bạn. Trong các hệ thống đổ lỗi, bạn từ chối quyền và trách nhiệm của mình để nhấn mạnh nhu cầu của bản thân, từ chối, hoặc bỏ đi nơi khác để tìm những gì bạn muốn. Quá quy tắc Bạn có cả một danh sách các quy tắc cứng nhắc quy định bạn và những người khác nên hành xử ra sao. Những ai phá vỡ quy tắc này sẽ khiến bạn tức giận, và bạn cảm thấy tội lỗi nếu chính mình vi phạm nguyên tắc đó. Một khuôn mẫu khó mà áp dụng cho tất cả mọi người Tư duy dựa trên cảm xúc Bạn tin rằng những gì bạn cảm nhận là hoàn toàn đúng. Nếu bạn cảm thấy ngớ ngẩn và nhàm chán, vậy nghĩa là bạn thật sự ngớ ngẩn và nhàm chán. Nếu bạn cảm thấy tội lỗi, vậy chắc chắn bạn đã làm điều gì đó sai trái. Vấn đề của “tư duy theo cảm xúc” là xúc cảm của bạn có tương tác và tương quan với quá trình tư duy. Vì vậy, nếu bạn có những niềm tin và suy nghĩ lệch lạc thì xúc cảm của bạn sẽ phản ánh những điều lệch lạc đó. Ảo tưởng thay đổi người khác Bạn mong đợi người khác sẽ thay đổi để phù hợp với bạn, chỉ cần bạn đủ gây áp lực hoặc chiều chuộng họ. Bạn cần phải thay đổi mọi người bởi hy vọng được hạnh phúc của bạn dường như hoàn toàn phụ thuộc vào họ. Nhưng sự thật là, người duy nhất bạn có thể kiểm soát hoặc có hy vọng thay đổi là chính bản thân bạn. Nhận định ẩn bên dưới lối nghĩ này là bạn cho rằng hạnh phúc của bạn phụ thuộc vào hành động của người khác. Nhưng thực tế là hạnh phúc của bạn phụ thuộc vào hàng nghìn quyết định lớn nhỏ mà bạn đưa ra trong cuộc sống. Dán nhãn toàn thể Bạn khái quát một hoặc hai phẩm chất ở bản thân hoặc người khác thành một nhận định tiêu cực cho toàn thể. Dán nhãn toàn thể sẽ bỏ qua tất cả bằng chứng trái chiều, tạo nên một cái nhìn rập khuôn và một chiều về thế giới. Dãn nhãn cho bản thân có thể gây tác động tiêu cực đến sự tự tin của bạn; trong khi dán nhãn lên những người khác có thể dẫn tới nhận định bộp chộp, các vấn đề về mối quan hệ, và thành kiến. “Tôi luôn đúng” Bạn liên tục xem xét để chứng tỏ rằng ý kiến và hành động của bản thân là chính xác. Sai trái là điều không thể chấp nhận được và bạn sẽ làm mọi cách để chứng minh sự đúng đắn của mình. Ảo tưởng về phần thưởng Bạn mong đợi tất cả mọi hi sinh và từ bỏ lợi ích của mình sẽ được đền đáp, như thể có ai đó đang ghi sổ cho bạn. Bạn sẽ cảm thấy cay đắng khi phần thưởng không đến như kì vọng. Vấn đề chính là, mặc dù bạn luôn làm “điều tốt”, nhưng bạn lại không thực sự đặt tâm vào đó, bạn chỉ đang làm tổn hại bản thân cả về thể chất lẫn tinh thần. Hồng Liên biên dịch Xem thêm 18 nguyên tắc sống của Đức Đạt Lai Lạt Ma 17 hiệu ứng tâm lý thú vị tăng thêm lợi thế cho bạn khi giao tiếp Nghệ thuật nói chuyện của người xưa Học làm người đơn giản mới là bậc cao minh Thấy nàng yêu vì danh lợi, Trạng Lường từ chối chẳng tiếc hoa Bạn có biết suy nghĩ cũng ảnh hưởng tới sức khỏe tinh thần và thể chất của bạn? Suy nghĩ theo hướng tích cực và lạc quan sẽ mang đến cho bạn một nội tâm an hòa và cơ thể tràn trề sức sống. Nhưng suy nghĩ lệch lạc lại khiến bạn có cái nhìn tiêu cực về bản thân và những người xung quanh. Vậy, làm sao để nhận biết những suy nghĩ lệch lạc ấy? Dưới đây là 15 lối suy nghĩ lệch lạc được giải thích trong cuốn sách “Thoughts and Feelings Taking Control of Your Moods and Your Life” tạm dịch Suy nghĩ và cảm xúc Làm chủ tâm trạng và cuộc sống của bạn do các tác giả Matthew McKay PhD, Martha Davis PhD, và Patrick Fanning nghiên cứu và trình bày. Bạn tập trung vào các chi tiết tiêu cực và phóng đại chúng lên, cùng lúc đó bỏ ra ngoài mọi khía cạnh tích cực của sự việc. Một chi tiết đơn lẻ có thể được chọn ra, và rồi toàn bộ sự việc sẽ mang màu sắc của chi tiết đó. Khi bạn tách riêng những điều tiêu cực khỏi bối cảnh, bạn sẽ khiến chúng lớn hơn và tồi tệ hơn so với thực tế. Mọi thứ đều đen hay trắng, tốt hay xấu; bạn phải là người hoàn hảo, nếu không thì là thất bại… không có vị trí ở giữa, không có sự trung dung. Bạn đi đến kết luận chung dựa trên một sự kiện đơn lẻ hoặc một ít chứng cứ. Nếu điều gì xấu xảy ra một lần, bạn sẽ cho rằng nó lại tiếp tục nhiều lần xảy ra. “Luôn luôn” và “không bao giờ” là những dấu hiệu cho thấy bạn đang suy nghĩ theo lối này. Kiểu suy nghĩ vội vàng có thể đưa đến một cuộc sống bị hạn chế, bởi bạn tránh các thất bại trong tương lai chỉ dựa trên một sự việc, sự kiện đơn lẻ. Không cần mọi người lên tiếng, bạn đã biết họ đang có cảm giác gì và lý do tại sao họ lại hành động theo cách đó. Đặc biệt, bạn có khả năng tiên đoán mọi người có cảm nhận như thế nào về bạn. Việc đọc trước suy nghĩ phụ thuộc vào một quá trình gọi là “phép chiếu”. Bạn tưởng tượng rằng mọi người cũng cảm nhận và phản ứng với mọi thứ giống như bạn. Vì vậy, bạn không quan sát hay lắng nghe đủ cẩn thận và không nhận ra rằng họ thực sự có khác biệt. Những người đọc trước suy nghĩ sẽ đi đến các kết luận chủ quan, nhưng lại không kiểm tra xem liệu điều đó có đúng với những người khác hay không. 5. Biến mọi thứ thành hiểm họa Bạn kì vọng thảm họa sẽ xảy ra. Bạn chú ý hoặc nghe về một vấn đề và rồi bắt đầu nghĩ “điều gì sẽ xảy ra nếu…” Điều gì sẽ xảy ra nếu bi kịch ập đến? Điều gì sẽ xảy ra nếu chuyện tồi tệ đến với tôi?… Nghĩ rằng những điều mọi người làm hoặc nói đều là một loại phản ứng nào đó đối với bạn. Bạn cũng so sánh bản thân mình với những người khác và cố xác định xem ai thông minh hơn, ai ưa nhìn hơn, 7. Nhầm lẫn về khả năng kiểm soát Nếu bạn cảm thấy mình bị kiểm soát quá nhiều bởi các yếu tố bên ngoài, bạn sẽ nhìn nhận bản thân là bất lực, nạn nhân của số phận. Ngược lại, nếu bạn đặt cho mình quá nhiều sự kiểm soát, bạn có xu hướng trách nhiệm cho nỗi đau và hạnh phúc của mọi người xung quanh. 8. Nhầm lẫn về sự công bằng Bạn cảm thấy bực bội vì cho rằng mình biết thế nào là công bằng, nhưng những người khác lại không đồng ý với bạn, hay không hành xử giống như quan điểm “công bằng” của bạn. Bạn cho rằng người khác phải chịu trách nhiệm cho những đau khổ của bạn, hoặc ngược lại, đổ lỗi cho bản thân về mọi vấn đề. Thông thường, đổ lỗi là hành động khiến người khác phải chịu trách nhiệm cho những lựa chọn và quyết định của cá nhân bạn. Trong các hệ thống đổ lỗi, bạn từ chối quyền và trách nhiệm của mình để nhấn mạnh nhu cầu của bản thân, từ chối, hoặc bỏ đi nơi khác để tìm những gì bạn muốn. Bạn có cả một danh sách các quy tắc cứng nhắc quy định bạn và những người khác nên hành xử ra sao. Những ai phá vỡ quy tắc này sẽ khiến bạn tức giận, và bạn cảm thấy tội lỗi nếu chính mình vi phạm nguyên tắc đó. 11. Tư duy dựa trên cảm xúc Bạn tin rằng những gì bạn cảm nhận là hoàn toàn đúng. Nếu bạn cảm thấy ngớ ngẩn và nhàm chán, vậy nghĩa là bạn thật sự ngớ ngẩn và nhàm chán. Nếu bạn cảm thấy tội lỗi, vậy chắc chắn bạn đã làm điều gì đó sai trái. Vấn đề của “tư duy theo cảm xúc” là xúc cảm của bạn có tương tác và tương quan với quá trình tư duy. Vì vậy, nếu bạn có những niềm tin và suy nghĩ lệch lạc thì xúc cảm của bạn sẽ phản ánh những điều lệch lạc đó. 12. Ảo tưởng thay đổi người khác Bạn mong đợi người khác sẽ thay đổi để phù hợp với bạn, chỉ cần bạn đủ gây áp lực hoặc chiều chuộng họ. Bạn cần phải thay đổi mọi người bởi hy vọng được hạnh phúc của bạn dường như hoàn toàn phụ thuộc vào họ. Nhưng sự thật là, người duy nhất bạn có thể kiểm soát hoặc có hy vọng thay đổi là chính bản thân bạn. Nhận định ẩn bên dưới lối nghĩ này là bạn cho rằng hạnh phúc của bạn phụ thuộc vào hành động của người khác. Nhưng thực tế là hạnh phúc của bạn phụ thuộc vào hàng nghìn quyết định lớn nhỏ mà bạn đưa ra trong cuộc sống. Bạn khái quát một hoặc hai phẩm chất ở bản thân hoặc người khác thành một nhận định tiêu cực cho toàn thể. Dán nhãn toàn thể sẽ bỏ qua tất cả bằng chứng trái chiều, tạo nên một cái nhìn rập khuôn và một chiều về thế giới. Dãn nhãn cho bản thân có thể gây tác động tiêu cực đến sự tự tin của bạn; trong khi dán nhãn lên những người khác có thể dẫn tới nhận định bộp chộp, các vấn đề về mối quan hệ, và thành kiến. Bạn liên tục xem xét để chứng tỏ rằng ý kiến và hành động của bản thân là chính xác. Sai trái là điều không thể chấp nhận được và bạn sẽ làm mọi cách để chứng minh sự đúng đắn của mình. 15. Ảo tưởng về phần thưởng Bạn mong đợi tất cả mọi hi sinh và từ bỏ lợi ích của mình sẽ được đền đáp, như thể có ai đó đang ghi sổ cho bạn. Bạn sẽ cảm thấy cay đắng khi phần thưởng không đến như kì vọng. Vấn đề chính là, mặc dù bạn luôn làm “điều tốt”, nhưng bạn lại không thực sự đặt tâm vào đó, bạn chỉ đang làm tổn hại bản thân cả về thể chất lẫn tinh thần. Lệch lạc nhận thức, còn được biết đến là “những dạng suy nghĩ có hại”, là cách thức mà suy nghĩ của chúng ta trở nên thiên kiến. Là những sinh vật có ý thức, chúng ta luôn tìm cách giải nghĩa thế giới xung quanh và cố gắng hiểu những gì đang xảy ra. Đôi khi, bộ não của con người đi “đường tắt”, để rồi tạo ra những kết quả không thực sự chính xác. Những đường tắt trong nhận thức khác nhau sẽ dẫn đến những dạng thiên kiến hoặc lệch lạc suy nghĩ khác nhau. Đôi khi, chúng ta đi đến kết luận tồi tệ nhất; có khi, chúng ta lại tự trách bản thân về những lỗi không thuộc về mình. Lệch lạc nhận thức xảy ra một cách vô thức, chúng ta không cố tình suy nghĩ sai lệch. Nếu không biết cách nhận biết những lệch lạc này, chúng có thể gây ra ảnh hưởng vô hình nhưng nghiêm trọng lên tâm trạng và cuộc sống của chúng ta. Lệch lạc nhận thức được ghi nhận lần đầu tiên bởi Aaron Beck trong nghiên cứu của ông với những bệnh nhân mắc chứng trầm cảm vào những năm 1960. Chúng là cốt lõi trong học thuyết nhận thức về trầm cảm của ông, sau này là Liệu Pháp Nhận Thức Hành Vi. Một ví dụ điển hình cho lệch lạc nhận thức là thứ mà tiến sĩ Beck gọi là quy kết chọn lọc’, hiện nay được biết đến dưới tên gọi “màng lọc tâm trí”. Điều này mô tả rằng chúng ta có khuynh hướng chú ý vào một chi tiết ngoài ngữ cảnh và bỏ qua những phần quan trọng khác trong một trải nghiệm. Ví dụ, sau khi giảng dạy một số thứ ở nơi làm việc, Jenny nhận được rất nhiều tràng vỗ tay cũng như lời khen ngợi từ các đồng nghiệp vì phần trình bày tốt và bài giảng hữu ích. Sau đó, khi xem qua các mẫu phản hồi, cô nhận thấy một phản hồi với đánh giá kém và nhiều bình luận phê bình. Cô không thể ngừng suy nghĩ về mẫu phản hồi tiêu cực ấy và tự trách bản thân “Mình quả là một giáo viên tồi”. Kết quả là cô cảm thấy tồi tệ. Quá trình tư duy của Jenny đã bị lệch lạc vì cô đã bỏ qua tất cả những phản hồi tích cực mà cô nhận được và hoàn toàn tập trung vào mẫu phản hồi tiêu cực kia. Cô đã tự động làm điều này mà không hề hay biết. Lệch lạc nhận thức xảy ra khá phổ biến. Đây là điều hoàn toàn bình thường và không phải là lỗi của chúng ta. Không một ai trong chúng ta có thể suy nghĩ logic và hợp lý 100% như nhân vật Mr. Spock trong Star Wars được, nhưng nếu lệch lạc nhận thức xảy ra quá mức trong đời sống của con người, chúng có thể liên quan đến việc sức khỏe tâm thần kém. Có một bằng chứng cụ thể cho thấy ở những người mắc chứng trầm cảm và lo âu, suy nghĩ của họ thường có đặc điểm là thiên kiến và lệch lạc. Nhận biết và vượt qua những dạng suy nghĩ vô bổ thường là một phần quan trọng trong Liệu Pháp Nhận Thức Hành Vi Dành Cho Chứng Trầm Cảm Và Lo Âu. Cách Mà Tiến Sĩ Beck Nhận Diện Lệch Lạc Nhận Thức Lệch lạc nhận thức trong Liệu Pháp Nhận Thức Hành Vi được Aaron Beck mô tả lần đầu tiên vào năm 1963, trong bài báo “Suy nghĩ và chứng trầm cảm 1. Nội dung đặc trưng và những lệch lạc nhận thức”. Ông là một bác sĩ tâm thần nhưng cũng được đào tạo về phân tâm học. Vào những năm 1960, ông tiến hành nghiên cứu về cách trị liệu chứng trầm cảm. Một phần trong nghiên cứu của tiến sĩ Beck là thực hiện các cuộc phỏng vấn đối với những bệnh nhân trầm cảm mà ông gặp để trị liệu tâm lý tại một phòng khám tâm thần. Những người tham gia phỏng vấn đều mắc chứng trầm cảm ở mức độ trung bình cho đến nghiêm trọng. Họ được khuyến khích nói chuyện thoải mái. Trong khi đó, tiến sĩ Beck sẽ ghi chú lại và hạn chế ngắt lời họ hết mức có thể. Một vài bệnh nhân cũng ghi nhận lại cảm xúc và suy nghĩ của họ trong các phiên trị liệu, những ghi chú này được sử dụng làm dữ liệu bổ sung. Khi nghiên cứu những gì bệnh nhân đã nói với ông, tiến sĩ Beck ghi nhận được những chủ đề trong nội dung nhận thức của các bệnh nhân trầm cảm như sau “Một đặc điểm quan trọng của kiểu nhận thức này là chúng thể hiện các mức độ méo mó khác nhau của thực tại. Mặc dù nhận thức của bất kỳ cá nhân nào cũng có thể có sự thiếu chính xác và không nhất quán ở một mức độ nào đó, nhưng riêng đặc điểm nhận dạng của những bệnh nhân trầm cảm là họ mắc lỗi một cách có hệ thống, nói cách khác, họ có một thiên kiến đối lập với bản thân họ.” Tiến sĩ Beck cho rằng lệch lạc có khả năng đặc biệt xuất hiện trong các tình huống dấu hiệu mơ hồ. Sử dụng phép ẩn dụ tính toán, ông mô tả những gì quan sát được ở các bệnh nhân của mình là quá trình xử lý thông tin bị lỗi’ “Anh ấy [bệnh nhân trầm cảm] có xu hướng nhìn nhận hiện tại, tương lai và thế giới bên ngoài bộ ba nhận thức theo cách tiêu cực và điều đó tạo nên thiên kiến về cách nhìn nhận sự việc, những kỳ vọng tiêu cực, cũng như về khả năng thành công của bất cứ điều gì mà anh ấy thực hiện, cộng với sự tự phê bình mãnh liệt ”. Các loại lệch lạc nhận thức được phân loại bởi tiến sĩ Beck Danh sách ban đầu được xuất bản năm 1963 của tiến sĩ Beck gồm có 5 loại lệch lạc nhận thức. Sau đó, 2 loại lệch lạc nhận thức khác được bổ sung trong cuốn Liệu Pháp Hành Vi Dành Cho Chứng Trầm Cảm của ông, xuất bản năm 1979. Các loại lệch lạc nhận thức theo tiến sĩ Beck bao gồm Diễn giải tùy tiện/Suy luận tùy tiện Diễn giải tùy tiện là “quá trình hình thành cách diễn giải một tình huống, sự kiện hay trải nghiệm mà không có bằng chứng thực tế để hỗ trợ cho kết luận hoặc khi kết luận trái ngược với bằng chứng.” Ví dụ Khi đang đi dạo, John chợt nghĩ “Mọi người đều cho rằng mình là kẻ thất bại”. Đây là một suy nghĩ bị lệch lạc vì một số lý do John không thể biết được suy nghĩ của “mọi người”, và cũng rất khó để nói rằng có ai đó đang nghĩ về anh ấy hay không, khi mà mọi người đều có những mối bận tâm riêng giống như anh ấy vậy. Quy kết chọn lọc Quy kết chọn lọc là “quá trình tập trung vào một chi tiết ngoài ngữ cảnh mà bỏ qua những đặc điểm quan trọng khác của tình huống và dựa trên chi tiết ấy để khái quát hóa toàn bộ tình huống.” Ví dụ Sau khi giảng dạy một số thứ ở nơi làm việc, Jenny nhận được rất nhiều tràng vỗ tay cũng như lời khen ngợi từ các đồng nghiệp vì phần trình bày tốt và bài giảng hữu ích. Sau đó, khi xem qua các mẫu phản hồi, cô nhận thấy một phản hồi với đánh giá kém và nhiều bình luận phê bình. Cô không thể ngừng suy nghĩ về mẫu phản hồi tiêu cực ấy và tự trách bản thân “Mình quả là một giáo viên tồi”. Trong trường hợp này, suy nghĩ của Jenny bị lệch lạc vì cô ấy đã tự động tập trung vào một mẫu phản hồi tiêu cực mà loại trừ tất cả các phản hồi tích cực khác. Việc Jenny tự đánh giá năng lực giảng dạy của mình không phản ánh đúng các bằng chứng. Quy chụp cực đoan Quy chụp là quá trình “rút ra kết luận chung về khả năng, hiệu suất hoặc giá trị của bản thân dựa vào một sự cố duy nhất”. Ví dụ Carl nhận điểm C- cho một bài tập về nhà. Cậu ấy nghĩ rằng “Mình sẽ chẳng làm nên trò trống gì cả” và cảm thấy tuyệt vọng. Suy nghĩ của Carl bị lệch lạc vì kết luận mà cậu đưa ra lại quá rộng so với bằng chứng. Vì cũng có khả năng rằng điểm C- này chỉ là một lần không may và Carl sẽ làm tốt các bài thi trong tương lai, hoặc có những lý do chính đáng khiến cậu ấy bị điểm kém lần này và có thể được khắc phục trong tương lai. Phóng đại và giảm nhẹ thái quá Phóng đại và giảm nhẹ là “những lỗi sai nghiêm trọng trong quá trình đánh giá có thể dẫn đến lệch lạc”. Ví dụ về phóng đại Paul có một buổi thuyết trình ở công ty, nhưng trước khi đi, con của anh ấy lại nôn nên chiếc áo sạch duy nhất của anh. Paul tưởng tượng rằng sếp của mình sẽ để ý đến vết nôn, ghê tởm anh và sa thải anh ngay tại chỗ. Suy nghĩ của Paul trong trường hợp này là sự tưởng tượng là một ví dụ về sự phóng đại vì anh ấy đang tưởng tượng và chú ý đến tình huống xấu nhất. Ví dụ về giảm nhẹ Bạn của Emma là người thứ ba khuyên rằng cô uống rượu quá nhiều và có thể gây nguy hiểm cho bản thân. Emma chẳng quan tâm đến những lo lắng của bạn mình và nói rằng “Cậu cũng giống như những người khác, cậu lo lắng quá nhiều đấy”. Emma tự nghĩ “Chẳng hiểu mọi người lo lắng về cái gì nữa”. Gán nhãn sai Gán nhãn sai là “khi các phản ứng cảm xúc tỉ lệ thuận với phần mác mô tả một sự kiện thay vì cường độ thực sự của tình huống đó”. Khi gán nhãn cho người khác, chúng ta có thể cảm thấy tức giận; còn khi gán nhãn cho chính mình, chúng ta lại có thể cảm thấy chán nản. Ví dụ Một người lạ va vào Sally khi cô ấy xuống tàu. Sally cảm thấy tức giận và gọi người đó là một “thằng đần độn”. Đây là một suy nghĩ lệch lạc bởi vì đó là một cách nhận thức cực đoan về chuyện đã xảy ra. Một cách nhận thức lành tính hơn và thực tế hơn là người đó chỉ hơi vụng về hoặc mắc sai lầm mà thôi. Quy về bản thân Quy về bản thân mô tả “bệnh nhân có xu hướng liên hệ các sự kiện bên ngoài với bản thân họ dù không có cơ sở để tạo ra những mối liên hệ đó”. Ví dụ Trên đường đi làm, Sam dẫm phải một vũng nước. Anh cũng đồng thời nhận ra mình đã quên đồng hồ và phải đi thật nhanh vì chuyến tàu của anh ấy tới trễ. Anh ấy nghĩ rằng “thế giới này đối xử tệ với tôi” và cảm thấy xuống tinh thần. Một cách tự nhiên, Sam đã đặt mình vào trung tâm của câu chuyện chúng ta ít nhiều đều có xu hướng ích kỷ, nhưng đây là suy nghĩ thiên kiến vì anh ấy đã giao quyền tự quyết cho thế giới xung quanh và ngầm đưa ra dự đoán rằng thế giới sẽ tiếp tục “đối xử tệ với anh ấy”. Tư duy tuyệt đối, tư duy lưỡng phân Tư duy tuyệt đối, tư duy lưỡng phân mô tả “xu hướng chia tất cả các trải nghiệm vào hai nhóm đối lập nhau, chẳng hạn như hoàn mỹ hoặc khiếm khuyết, tinh tuyền hoặc bẩn thỉu, thánh nhân hoặc tội phạm”. Ví dụ Đối với Tanya, hoặc là mọi thứ đều hoàn hảo, hoặc là không. Nếu cô ấy nhìn thấy một hạt bụi nhỏ nhất ở nhà, cô sẽ cho đó là dơ bẩn’. Tương tự, cô ấy cũng nghiêm khắc với bản thân mình – hoặc là cô ấy làm tốt, hoặc thất bại về mọi mặt. Suy nghĩ của cô ấy là thiên kiến bởi vì cô ấy không nhìn cuộc sống một cách rõ ràng theo các cách khác mà nó vận hành. APA reference for this article Whalley, M. G. 2019. Unhelpful thinking styles cognitive distortions in CBT. Psychology Tools. Retrieved on [date], from Đời sốngSống đẹp 05/06/15, 0551 Bạn có biết suy nghĩ cũng ảnh hưởng tới sức khỏe tinh thần và thể chất của bạn? Suy nghĩ theo hướng tích cực và lạc quan sẽ mang đến cho bạn một nội tâm an hòa và cơ thể tràn trề sức sống. Nhưng suy nghĩ lệch lạc lại khiến bạn có cái nhìn tiêu cực về bản thân và những người xung quanh. Vậy, làm sao để nhận biết những suy nghĩ lệch lạc ấy? Dưới đây là 15 lối suy nghĩ lệch lạc được giải thích trong cuốn sách “Thoughts and Feelings Taking Control of Your Moods and Your Life” tạm dịch Suy nghĩ và cảm xúc Làm chủ tâm trạng và cuộc sống của bạn do các tác giả Matthew McKay PhD, Martha Davis PhD, và Patrick Fanning nghiên cứu và trình bày. Sàng lọc Bạn tập trung vào các chi tiết tiêu cực và phóng đại chúng lên, cùng lúc đó bỏ ra ngoài mọi khía cạnh tích cực của sự việc. Một chi tiết đơn lẻ có thể được chọn ra, và rồi toàn bộ sự việc sẽ mang màu sắc của chi tiết đó. Khi bạn tách riêng những điều tiêu cực khỏi bối cảnh, bạn sẽ khiến chúng lớn hơn và tồi tệ hơn so với thực tế. Suy nghĩ phân cực Mọi thứ đều đen hay trắng, tốt hay xấu; bạn phải là người hoàn hảo, nếu không thì là thất bại… không có vị trí ở giữa, không có sự trung dung. Khái quát hóa Bạn đi đến kết luận chung dựa trên một sự kiện đơn lẻ hoặc một ít chứng cứ. Nếu điều gì xấu xảy ra một lần, bạn sẽ cho rằng nó lại tiếp tục nhiều lần xảy ra. “Luôn luôn” và “không bao giờ” là những dấu hiệu cho thấy bạn đang suy nghĩ theo lối này. Kiểu suy nghĩ vội vàng có thể đưa đến một cuộc sống bị hạn chế, bởi bạn tránh các thất bại trong tương lai chỉ dựa trên một sự việc, sự kiện đơn lẻ. Đọc trước suy nghĩ Không cần mọi người lên tiếng, bạn đã biết họ đang có cảm giác gì và lý do tại sao họ lại hành động theo cách đó. Đặc biệt, bạn có khả năng tiên đoán mọi người có cảm nhận như thế nào về bạn. Việc đọc trước suy nghĩ phụ thuộc vào một quá trình gọi là “phép chiếu”. Bạn tưởng tượng rằng mọi người cũng cảm nhận và phản ứng với mọi thứ giống như bạn. Vì vậy, bạn không quan sát hay lắng nghe đủ cẩn thận và không nhận ra rằng họ thực sự có khác biệt. Những người đọc trước suy nghĩ sẽ đi đến các kết luận chủ quan, nhưng lại không kiểm tra xem liệu điều đó có đúng với những người khác hay không. Biến mọi thứ thành hiểm họa Bạn kì vọng thảm họa sẽ xảy ra. Bạn chú ý hoặc nghe về một vấn đề và rồi bắt đầu nghĩ “điều gì sẽ xảy ra nếu…” Điều gì sẽ xảy ra nếu bi kịch ập đến? Điều gì sẽ xảy ra nếu chuyện tồi tệ đến với tôi?… Riêng tư hóa Nghĩ rằng những điều mọi người làm hoặc nói đều là một loại phản ứng nào đó đối với bạn. Bạn cũng so sánh bản thân mình với những người khác và cố xác định xem ai thông minh hơn, ai ưa nhìn hơn, Nhầm lẫn về khả năng kiểm soát Nếu bạn cảm thấy mình bị kiểm soát quá nhiều bởi các yếu tố bên ngoài, bạn sẽ nhìn nhận bản thân là bất lực, nạn nhân của số phận. Ngược lại, nếu bạn đặt cho mình quá nhiều sự kiểm soát, bạn có xu hướng trách nhiệm cho nỗi đau và hạnh phúc của mọi người xung quanh. Nhầm lẫn về sự công bằng Bạn cảm thấy bực bội vì cho rằng mình biết thế nào là công bằng, nhưng những người khác lại không đồng ý với bạn, hay không hành xử giống như quan điểm “công bằng” của bạn. Đổ lỗi Bạn cho rằng người khác phải chịu trách nhiệm cho những đau khổ của bạn, hoặc ngược lại, đổ lỗi cho bản thân về mọi vấn đề. Thông thường, đổ lỗi là hành động khiến người khác phải chịu trách nhiệm cho những lựa chọn và quyết định của cá nhân bạn. Trong các hệ thống đổ lỗi, bạn từ chối quyền và trách nhiệm của mình để nhấn mạnh nhu cầu của bản thân, từ chối, hoặc bỏ đi nơi khác để tìm những gì bạn muốn. Quá quy tắc Bạn có cả một danh sách các quy tắc cứng nhắc quy định bạn và những người khác nên hành xử ra sao. Những ai phá vỡ quy tắc này sẽ khiến bạn tức giận, và bạn cảm thấy tội lỗi nếu chính mình vi phạm nguyên tắc đó. Một khuôn mẫu khó mà áp dụng cho tất cả mọi người Tư duy dựa trên cảm xúc Bạn tin rằng những gì bạn cảm nhận là hoàn toàn đúng. Nếu bạn cảm thấy ngớ ngẩn và nhàm chán, vậy nghĩa là bạn thật sự ngớ ngẩn và nhàm chán. Nếu bạn cảm thấy tội lỗi, vậy chắc chắn bạn đã làm điều gì đó sai trái. Vấn đề của “tư duy theo cảm xúc” là xúc cảm của bạn có tương tác và tương quan với quá trình tư duy. Vì vậy, nếu bạn có những niềm tin và suy nghĩ lệch lạc thì xúc cảm của bạn sẽ phản ánh những điều lệch lạc đó. Ảo tưởng thay đổi người khác Bạn mong đợi người khác sẽ thay đổi để phù hợp với bạn, chỉ cần bạn đủ gây áp lực hoặc chiều chuộng họ. Bạn cần phải thay đổi mọi người bởi hy vọng được hạnh phúc của bạn dường như hoàn toàn phụ thuộc vào họ. Nhưng sự thật là, người duy nhất bạn có thể kiểm soát hoặc có hy vọng thay đổi là chính bản thân bạn. Nhận định ẩn bên dưới lối nghĩ này là bạn cho rằng hạnh phúc của bạn phụ thuộc vào hành động của người khác. Nhưng thực tế là hạnh phúc của bạn phụ thuộc vào hàng nghìn quyết định lớn nhỏ mà bạn đưa ra trong cuộc sống. Dán nhãn toàn thể Bạn khái quát một hoặc hai phẩm chất ở bản thân hoặc người khác thành một nhận định tiêu cực cho toàn thể. Dán nhãn toàn thể sẽ bỏ qua tất cả bằng chứng trái chiều, tạo nên một cái nhìn rập khuôn và một chiều về thế giới. Dãn nhãn cho bản thân có thể gây tác động tiêu cực đến sự tự tin của bạn; trong khi dán nhãn lên những người khác có thể dẫn tới nhận định bộp chộp, các vấn đề về mối quan hệ, và thành kiến. “Tôi luôn đúng” Bạn liên tục xem xét để chứng tỏ rằng ý kiến và hành động của bản thân là chính xác. Sai trái là điều không thể chấp nhận được và bạn sẽ làm mọi cách để chứng minh sự đúng đắn của mình. Ảo tưởng về phần thưởng Bạn mong đợi tất cả mọi hi sinh và từ bỏ lợi ích của mình sẽ được đền đáp, như thể có ai đó đang ghi sổ cho bạn. Bạn sẽ cảm thấy cay đắng khi phần thưởng không đến như kì vọng. Vấn đề chính là, mặc dù bạn luôn làm “điều tốt”, nhưng bạn lại không thực sự đặt tâm vào đó, bạn chỉ đang làm tổn hại bản thân cả về thể chất lẫn tinh thần. Hồng Liên biên dịch Xem thêm 18 nguyên tắc sống của Đức Đạt Lai Lạt Ma 17 hiệu ứng tâm lý thú vị tăng thêm lợi thế cho bạn khi giao tiếp Nghệ thuật nói chuyện của người xưa

suy nghĩ lệch lạc